Od II wojny światowej, która rozpoczęła ostatni bieg po wolność naszego narodu, minęło prawie 80 lat. W miarę upływu czasu odchodzą świadkowie historii, a wraz z nimi zaciera się pamięć o wydarzeniach, ludziach i wartościach, szczególnie wśród najmłodszych. Dla trzeciego i czwartego pokolenia od czasów wybuchu II wojny światowej, wojna przebrała formę lekcji historii, o której się rozmawia, a nie zawsze rozumie lub czuje. A trzeba pamiętać, że te właśnie wydarzenia zdefiniowały dzisiejsze pojęcie wolności. Za każdą opowieścią o drodze do wolności, kryje się człowiek i o nim w naszym projekcie chcemy powiedzieć młodzieży. W ramach projektu szczególnie ukażemy perspektywę młodego bohatera. Wojny jak i drogi do wolności widzianej oczami dziecka.
Na fali rosnącej popularności sieci społecznościowych skupionych wokół materiałów video takich jak YouTube, nasze treści przybiorą formę dziesięciu minireportaży opublikowanych bez ograniczenia co do dostępu. Staną się one dodatkową, cenną i nowatorską lekcją historii do której zawsze będzie można wrócić, a także narzędziem w rękach nauczycieli. Projekt stanowić będzie dodatkową formę przekazu wiedzy o naszych rodzicach i dziadkach w drodze do wolności. Materiały będą także dostępne na stronie Fundacji. W ramach nagrań przedstawimy sylwetki osób, które w obszarach historii byli dziećmi. Poprzez zdjęcia, krótkie wywiady, odwiedzenie historycznych miejsc przybliżymy młodzież obraz dawnych lat.
Z uwagi na odbiorcę, nagrań wideo, w wieku szkolnym, którego statystycznie ciężko zaciekawić historią, do współpracy zaangażujemy Sylwię Winnik, która posiada wiedzę w poruszanych obszarach tematycznych oraz doświadczenie w rozmowach z uczniami. Sylwia Winnik jest autorką reportaży o tematyce wojennej i obozowej („Dziewczęta z Auschwitz”, „Dzieci z Pawiaka”, „Tylko przeżyć. Prawdziwe historie rodzin polskich żołnierzy”, „Moc truchleje. Opowieści wigilijne 1939-1945”). Jej książki zostały docenione przez czytelników w każdym wieku w całej Polsce i poza granicami kraju. W ramach spotkań autorskich odwiedziła dziesiątki szkół dając żywą lekcję historii i zdobyła w ten sposób przekonanie, że młodzież chce poszerzać swoją wiedzę na tematy wojenne i patriotyczne – ważna jest jednak formuła przekazu. Minireportaże pozwolą na dotarcie do młodych odbiorców na szeroką skalę.
Tematyka, której podejmiemy się w ramach minireportaży dotyczy:
- Walki zbrojnej jako elementu walki o wolność. Na przykładzie działań Polskiego podziemia z udziałem dzieci i młodzieży przedstawimy sylwetki dzieci i nastolatków, którzy samodzielnie podejmowali decyzję o udziale w walce o odzyskanie wolności. Robili to w sposób czynny niejednokrotnie stając się łączniczkami, idąc na pierwszy front, przenosząc grypsy. Najwyższym szczytem ich odwagi i walki było milczenie podczas tortur na gestapo, nie wydanie pozostałych członków organizacji, a nawet śmierć w młodym wieku.
- Walki o wolności poprzez naukę i zachowanie polskości. W czasach kiedy zakazano uczenie się, zamykano szkoły, a język polski uznawany był za zagrożenie młodzi ludzie uczęszczali na nauki w prywatnych mieszkaniach. Kontynuowali potajemnie nie tylko zajęcia lekcyjne, ale też uczyli się nowych umiejętności przygotowujących do walki zbrojnej i konspiracyjnej. Nawet dzieci wiedziały, że choćby wolna myśl – jest walką o wolność i drogą do niej.
- Realia obozowe. W obozach nie było taryfy ulgowej dla dzieci i młodzieży. Przetrwanie, by po wojnie móc opowiadać o prawdzie historycznej staje się dla nas kolejnym aspektem ukazującym nową perspektywę walki o wolność. Małe dzieci w czasie wojny nagle musiały dorosnąć. Sytuacja zmusiła ich do zadbania nie tylko o siebie, rodzinę, ale także o innych, zupełnie obcych ludzi. W ten sposób mała Basia mająca dziesięć lat, zaopiekowała się Helenka mającą tylko trzy latka. Śpiewała jej po cichu polskie piosenki, opowiadały bajki – chociaż było to zakazane. To był jej wkład w wolność, o którą walczyła troską i słowem. Każde przeciwstawienie się esesmanom nawet to potajemne, było drogą do wolności.
- Budowanie życia w nowym miejscu jako wolność, którą człowiek kreuje po wojnie jako przesiedleniec. Rozmowy z ludźmi z sąsiedztwa, ludźmi, którzy musieli po wojnie zacząć od nowa.
- Podziemie antykomunistyczne – W Polsce istniały co najmniej 972 konspiracyjne grupy młodzieżowe, liczące około 11 000 członków. Choć struktury te nie były rozbudowane, a Urząd Bezpieczeństwa szybko rozbijał nawet te niewielkie szeregi, każde najdrobniejsze działanie, protest, tworzone ulotki antykomunistyczne, sprzeciwienie się polityce zbliżało do wolności i dawało nadzieję. Wolna Młodzież i Związek Patriotów Polskich, przeszły do historii jako symbole drogi do wolności. Nie mając dostępu do prasy, mediów, internetu, pozostawały konspiracyjne zrzeszenia i integracja, zwiększająca morale i świadomość.
- Socjalizm – w ramach reżimu, w którym nie można było mieć własnego zdania, a Lenin, Stalin i Bierut ogłoszeni byli przyjaciółmi dzieci, te właśnie dzieci po cichu układały piosenki i wierszyki sprzeciwiające się sytuacji w Polsce i trzem postaciom, które w żadnym wypadku przyjaciółmi nie były. Rodzice zaś potrafili zorganizować dla dzieci potajemnie zagraniczne bajki – zasłonięte okna świetlic wiejskich zwiastowały nielegalny seans filmowy. Te drobne uczynki stanowiły próbę przetrwania, sprzeciwienia się socjalizmowi i odegrały ważną rolę w drodze do wolności.
- NZS Solidarność – poprzez marsze, protesty, organizowanie samokształcenia czy rozpowszechnianie książek zakazanych studenci walczyli o godne życie, o prawo do wyrażania swoich poglądów i przede wszystkim o wolność.
- Stan wojenny i pierwsze wolne wybory – Godzina policyjna, bieda, reglamentacja na towary, brak dostępności smakołyków, które najmłodsi tak lubili, brak teleranka, i i nne ograniczenia trudne do zrozumienia dla dzieci. Ograniczona wolność dotykała każdego. Pierwsze całkowicie wolne wybory w Polsce, od II wojny światowej, stały się namacalnym symbolem wolności.
- Misje pokojowe z udziałem polskich żołnierzy, jako przykład utrzymania pokoju na świecie. Heroizm i walka o wolność widziana jest tu oczami dzieci – afgańskich, syryjskich, ale też oczami dzieci polskich żołnierzy, którzy wyjeżdżając na misje pozostawiają tu swoje rodziny. Rola ojca, patrioty i żołnierza w polskich domach.
- Emigracja zarobkowa w latach 90-tych trwająca do dziś. Podniesienie statusu finansowego jako forma gospodarczej wolności kosztem rozłąki z rodziną.